Op de vraag hoe het ervoor staat in de gemeente lopen de meningen van de verschillende leden van kerkenraden en de voorganger niet zelden uiteen. Wat de ene als goed ervaart, wordt door een ander als zwak beoordeeld. Iets wat natuurlijk ook andersom zal plaatsvinden. Op zich niet onlogisch, want iedere leider beoordeelt de vraag aan de hand van eigen ervaringen. Ervaringen die opgedaan zijn door gesprekken met gemeenteleden en recente gebeurtenissen in de kerk. En die zijn nu eenmaal verschillend.
Zeker als er nagedacht wordt over toekomstig beleid is het van belang om een betrouwbare nul-meting te doen van sterkten en zwakten. Een dergelijke meting is van belang om niet alleen de subjectieve ervaringen van individuele raadsleden en predikant uit te filteren. Het dient er ook voor om na verloop van tijd te kunnen beoordelen wat het effect is van toerustingen, prediking, veranderingen in de structuur, of wat dan ook maar van toepassing is. Een betrouwbare nul-meting, ook wel gemeente diagnose genoemd, maakt een eind aan elke discussie over hoe het eraan toe gaat. De gemeente diagnose lost weliswaar geen enkel probleem op, maar stelt de geestelijke en organisatorische gezondheid van de gemeente objectief vast. En kan vervolgens als vertrekpunt voor verdere beleid worden gehanteerd.
Wat zijn de voordelen van het maken van een dergelijke diagnose? De uitslag van een betrouwbare diagnose maakt niet alleen een einde aan de discussie over hoe het nu gaat in de gemeente, maar legt niet zelden ook verborgen zwakheden bloot. Niet alles wat speelt wordt nu eenmaal besproken, soms komt het zelf niet aan de oppervlakte. Maar er kunnen wel degelijk dingen spelen die de gezondheid van de gemeente negatief beïnvloeden. Op dezelfde wijze als een arts zich eerst inspant om een diagnose te maken, alvorens een behandelplan op te gaan stellen, is het voor de gemeente- opbouwadviseur van groot belang om eerst te weten wat de grootste knelpunten zijn, alvorens samen met de raad na te gaan denken over een beleidsplan.
Een betrouwbare diagnose voldoet aan een aantal kenmerken. Het eerste is dat vrijwel alle meelevende gemeenteleden de diagnose invullen. Diagnoses die niet door de hele gemeente zijn ingevuld, hebben laten zien niet of minder betrouwbaar te zijn. Ondanks dat meestal een zogenaamde a-selectieve groep wordt gebruikt, blijkt deze in de praktijk minder a-selectief dan de theorie ons doet geloven.
In de persoonlijke begeleiding van gemeenten is het gemiddelde aantal invullers van de diagnose ruim 90%. Een percentage van 85 is de absolute ondergrens om nog betrouwbaar te kunnen zijn.
Een ander kenmerk van een betrouwbare diagnose is een heldere afbakening. De raad kiest wie er aan mee mogen doen. Wat is de onderste leeftijdsgrens? Welke waarde wordt toegekend aan de mening van vaste vrienden van de gemeente, die geen lid zijn? Doen zij ook mee, of juist niet?
Tot slot misschien wel het meest belangrijke kenmerk: De garantie van 100% anonimiteit bij het invullen. Daar waar de gemeenteleden er niet 100% zeker van zijn dat de door hen gegeven respons niet te herleiden is tot een persoon, zullen zij in de regel geneigd zijn om 'politiek correcte antwoorden' te geven. Zeker als het gaat om vragen rondom de persoonlijke situatie, het persoonlijk geestelijk leven en andere gevoelige thema's.
| De wijze waarop deze betrouwbaarheidskenmerken in de praktijk gehanteerd en gegarandeerd kunnen worden, legt uw gemeente opbouw adviseur u graag uit. |
Wat wordt getoetst?
Op 14 verschillende gebieden wordt inzichtelijk hoe de gemeente functioneert. Deze terreinen bestaan uit persoonlijk geestelijk leven zoals: relaties binnen het gezin, persoonlijk bijbellezen, persoonlijk gebedsleven, toepassen Bijbelse principes in het eigen leven.
Daarnaast komen organisatorische zaken aan de orde zoals: relaties binnen de gemeente, prediking, het functioneren van de structuur en het leiderschap, toerusting, de faciliteiten, het aanbod van toerusting etc.
Het invullen.
Het invullen van de vragenlijst moet spontaan gebeuren en duurt dan in de regel 5-7 minuten. Vragenlijsten worden niet mee naar huis gegeven, maar bijv. na afloop van een dienst ingevuld en opgehaald.
De kosten.
De kosten van het materiaal bedragen een aantal brochures (€3,- per stuk; voor ieder raadslid een exemplaar) en de diagnose zelf ( € 0,10 per stuk) De totale kosten zullen dus zelden meer bedragen dan enkele tientjes.
De interpretatie.
Het uitwerken van de vragenlijsten kan door de gemeente zelf plaatsvinden in een Excel overzicht
Voor de interpretatie van de uitwerking zijn we graag bereid om een afspraak te maken. Mede met het oog op de te vormen conclusies is het aan te raden om in ieder geval het vervolgbeleid te ontwikkelen in overleg met een gemeente opbouw adviseur.
Wanneer?
Alhoewel het tijdstip waarop een gemeente diagnose plaatsvindt nauwelijks van belang is (het kan altijd!) Is het aan te bevelen om deze zorgvuldig in te plannen. Want een gemeente diagnose is ook een uitstekend hulpmiddel om de gemeente een prikkel te geven in een bepaalde richting. Wanneer bijvoorbeeld de uitkomst is dat het missionaire karakter van de gemeente de zwakste pijler is, kan de uitslag van de gemeente diagnose gebruikt worden als stimulans om een bepaald missionair traject/ project/ toerusting/ campagne te gaan overwegen. We noemen dat in vaktermen wel "momentum bouwen". Zeker wanneer een gemeente ook een visie aan het ontwikkelen is, is het raadzaam om vrij snel nadat de visie aan de gemeente is gepresenteerd en goedgekeurd, een gemeente diagnose te houden. Op dat moment is er immers in de visie een ideaal plaatje voor de toekomstige gemeente gepresenteerd. Wanneer vrij kort daarna de gemeente diagnose wordt gehouden, geeft die de werkelijke situatie van dat moment aan. Op dat moment ontstaat er een stimulans om vanuit de bestaande situatie één stap in de richting van de visie te gaan. Alhoewel het houden van een gemeente diagnose ten alle tijden mogelijk is, is het een gemiste kans als deze niet snel daarna gevolgd wordt door een vervolgplan, brainstormavond met de gemeente, 40-dagen campagne, of wat ook maar van toepassing is. Plan hem dus zorgvuldig in!
Jan Baan
